لکه گیری فرش دستباف

لکه گیری فرش دستباف

لکه گیری فرش دستباف

فرش در طول استفاده گاه دستخوش آسیبهایی همچون ریختن مواد چسبنده از قبیل قیر، چسب، رنگهای شیمیایی، رنگهای جوهری و روغنهایی از قبیل نفت سیاه و غیره می گردد که زدودن آنها را از روی فرش، لکه گیری می گویند.

خانه فرش دستباف ایران – جهان فرش :

ذیلاً چگونگی پاک کردن و لکه گیری موارد مهم توضیح داده می شود:

قیر

در صورتی که قیر بر روی فرش ریخته شده باشد، ابتدا باید توجه داشت که ضخامت قیر ریخته شده چقدر است.

اگر قیر دارای ضخامت زیادی باشد، اضافات را با چاقو یا وسایل دیگر به صورتی که پرزهای فرش آسیبی وارد نیابد، برمی دارند؛ سپس با یک قطعه پارچه تمیز آغشته به نفت سفید، با ماساژ دادن به محل، بقیه قیر را پاک می کنند. در مورد فرشهایی که رنگ کرم و یا روشن دارند، باید توجه داشت که زردیهای باقیمانده را چنانچه از بین نروند، پس از خشک شدن می توان شستشو داده و از بین برد.

• رنگهای جوهری و مرکبهای الوان

در صورتی که رنگ، تازه بر روی فرش ریخته شده باشد، ابتدا اضافه رنگ را با قاشق از روی فرش بر می دارند و روی محل آغشته با جوهر را با آب و صابون می شویند. سپس مقدار کمی پودر هیدروسولفیت روی قسمت جوهر ریخته می پاشند و با پارچه تمیزی پودر را روی فرش ماساژ می دهند و به این صورت رنگ برداری می کنند. سپس محل را مجدداً با آب شستشو می دهند تا خاصیت اسید از بین برود.

• مرکرکروم

ابتدا محل مرکرکروم ریخته شده را با آب و صابون شستشو می دهند و سپس باقیمانده رنگ را با پودر یا محلول جوهر لیمو با قلم مو می شویند تا خاصیت رنگ از بین برود، در انتها محل مورد نظر را مجدداً با آب شستشو می دهند.

• رنگها و چسبهای شیمیایی

ابتدا اگر رنگ تازه ریخته شده باشد، قسمت اضافی رنگ را با وسیله ای مانند قاشق جمع آوری می کنند. سپس آثار باقیمانده رنگ را با تینر فوری و یا روغن پاک می کنند. عمل رنگ زدایی باید با تحمل، صبر و حوصله به تدریج انجام شود. باید مراقب بود در حین انجام کار هیچ گونه آتش یا جرقه در محل کار ایجاد نشود، در غیر این صورت خطر آتش سوزی وجود دارد.

چسبهای کفاشی را با تینر پاک می کنند. در مورد بعضی از چسبها، با انداختن پارچه ای بر روی چسب و گذاردن اتوی گرم بر روی آن، چسب به پارچه چسبیده می شود و سپس پارچه را بعد از خشک شدن از روی فرش بر می دارند که در این حالت، بیشتر چسب به پارچه چسبیده است. باقیمانده چسب را نیز با تینر یا نفت پاک می کنند.

• نفت سیاه یا روغنهای سیاه

این نوع مواد اگر بر روی فرش ریخته شده باشند، ابتدا قسمتهای اضافی را با قاشق بر می دارند و سپس آثار باقیمانده را با نفت سفید پاک می کنند.

• روش دیگر پاک کردن لکه جوهر

نمک سائیده شده را روی لکه پاشیده و مقدار الکل روی آن می ریزند. نمک به تدریج جوهر را جذب می کند و همین که رنگ نمک به کلی تغییر پیدا کرده، آن را عوض کرده و این عمل را تکرار می کنند تا نمک کم رنگتر شود.

سپس با یک پارچه سفید، نمک را بر روی قالی مالش می دهند در ضمن مقداری هم الکل اضافه می کنند. این عمل را آنقدر تکرار می کنند تا پارچه سفید و نمک هر دو تغییر رنگ ندهند. پس از آنکه جوهر پاک شد، برای اینکه نمک در خلال پرزهای فرش باقی نماند، آن قسمت را با آب خالص می شویند.

شایان ذکر است که قبل از انجام عمل فوق، اطمینان از ثبوت رنگ قالی الزامی است.

به طور کلی برای پاک کردن لکه های خیلی قدیمی و کهنه، نباید اصرار زیادی به خرج داد. زدودن بعضی لکه های قدیمی که به تدریج تبدیل به مواد غیر محلول شده اند، مستلزم به کار بردن مواد شدید الاثر و استفاده از روشهای لکه گیری خاصی است که ضمن پاک کردن لکه ها سبب پوشیدن الیاف گیاهی می شود. در مورد لکه گیری قالیهایی که در اثر سهل انگاری لکه دار می شوند، باید قبل از تثبیت لکه و بدون از دست دادن وقت اقدام نمود.

به جز دستبافتهای خیلی کهنه که از مقاومت الیاف آنها به مقدار زیادی کاسته شده است و کار کردن با آنها مستلزم تبحر خاصی است.

در سایر موارد، لکه گیری به طریق زیر عمل می شود:

برای جلوگیری از هر نوع پیش آمد غیر مترقبه، جنس پشم، ابریشم و مشخصات لکه و موارد متشکله آن را تعیین می کنند و از سازگاری حلالی که برای لکه گیری در نظر گرفته می شود، اطمینان حاصل می کنند، در غیر این صورت احتمال دارد رنگ متن بعضی از قسمتهای فرش تغییر کرده و نقوش آن پخش شوند.

نخهای طبیعی یا منشأ حیوانی دارند، مانند پشم و ابریشم و یا منشأ گیاهی مانند پنبه، کتان و کنف دارند. برای تشخیص منشأ نخ، نمونه ای از آن را می سوزانند با توجه به اینکه نخهای گیاهی از الیاف سلولوزی تشل شده اند، به آسانی سوخته و بوی مخصوص کاغذ سوخته از آنها به مشام می رسد.

در صورتی که نخهای با منشأ حیوانی در هنگام سوختن جمع شده «وز کرده» و به علت تجزیه شدن مواد کراتینی که در پشم و موم و سم و شاخ حیوانات وجود دارد، بوی مو و کرک سوخته می دهند.

باید توجه داشت که از ریختن حلال بر روی لکه خود داری شود؛ زیرا این عمل سبب پخش شدن آن میشود. بهتر است مقداری پنبه خام را تابیده و نوک آن را به حلال آغشته نموده و سپس آن را به آرامی با نقاط مختلف لکه تماس داد و در صورت لزوم این عمل را چندین دفعه تکرار کرد.