با فرش دستباف خراسان جنوبی بیشتر آشنا شویم

با فرش دستباف خراسان جنوبی بیشتر آشنا شویم

فرش‌های دستباف خراسان جنوبی از مشهورترین فرش‌های ایران در گذشته بوده که تاریخچه آن به دوران حکومت شاهرخ میرزا در هرات برمی‌گردد و حدود ۷۰۰ سال پیش در این منطقه بافته می‌شد. فرش این دیار در دهه ۷۰ تا ۸۰ آوازه جهانی داشته و در این برهه زمانی سالانه بیش از ۲۰۰ هزار متر مربع فرش در این استان تولید و ۹۷ درصد آن به کشورهای اروپایی صادر می‌شد.

خانه فرش دستباف ایران – جهان فرش : استاندار خراسان جنوبی بارها در جلسات مختلف از روند رکود بر بازار فرش دستباف انتقاد کرده و اظهار داشته که فرش استان بخصوص منطقه قهستان و مود دارای برند بین المللی است که به فراموشی سپرده شده و تنها نامی از آن باقی مانده است.

هم اکنون سالانه ۱۵۰ هزار متر مربع فرش دستباف در استان تولید می شود که ۶۰ درصد آن صادر می شود و با توجه به نبود بازار داخلی ۴۰ درصد روی دست تولیدکنندگان باقی می ماند.

هرچند ثبت جهانی فرش دستباف منطقه «قهستان و مود» خراسان جنوبی در سازمان جهانی مالکیت معنوی، امیدها را برای احیای فرش استان از ورطه نابودی زنده کرد، اما ظاهرا برخلاف این موضوع این فرش روز به روز در حال از دست دادن بازارهای جهانی است تا جایی که به دلیل نبود بازار فروش مناسب، تولیدکنندگان این محصول تعدادشان در حال کاهش است.

این روزها بافندگان فرش استان در انزوایی تلخ، تار و پود فرش را گره می زنند و در سایه بازار کم رونق و بی جان فرش دستباف امرار و معاش می کنند و همچنان چرخ های این صنعت دیرینه را می چرخانند.

نبود بازار فروش خارجی و استقبال کم بازار داخلی از فرش دستباف به علت وجود تنوع در طرح های فرش ماشینی یکی از مشکلات فرش دستباف است و بازاریابی می تواند رمز ماندگاری فرش دستباف استان و کشور باشد.

نامگذاری سال جاری به عنوان ‘حمایت از کالای ایرانی’ می تواند بهترین فرصت برای حمایت از فرش دستباف باشد چرا که فرش دستباف؛ ایرانی ترین کالاست که باید بیش از گذشته مورد حمایت قرار گیرد.

تولید فرش دستباف اشتغالی ارزان و در دسترس را شکل می دهد چرا که با کمترین هزینه در این زمینه می توان اشتغال ایجاد کرد پس باید این کالای داخلی برای قرار گرفتن در معرض توجه و حمایت در سال جاری نمونه ای بی مانند باشد. البته سازمانی به طور جد پیگیر امور مربوط به فرش دستباف نیست و سازمان های مختلف اقداماتی را دنبال می کنند که نیاز است به جای موازی کاری، یک سازمان و به صورت جدی پیگیر اقدامات تخصصی هدفمند در راستای رونق این محصول اقتصادی و فرهنگی باشد.

آموزش یکی از مهمترین شاخص های حفظ، احیا و توسعه اشتغال در زمینه فرش دستباف است و در استان خراسان جنوبی این حرفه به صورت سنتی و سینه به سینه منتقل می شود که نیاز است با استفاده از ظرفیت افراد دارای تحصیلات دانشگاهی افراد بافنده شناسایی و متناسب با سلیقه روز بازار به این افراد آموزش های لازم ارائه شود.

طراح نقشه فرش که بتواند جوابگوی بافندگان فرش باشد در این استان وجود ندارد و فقط نقشه های قدیمی برای استفاده کپی برداری می شوند که نیاز است نقشه ها با طراحی جدید و متناسب با سلیقه بازار و دارای جذابیت و تنوع فراوان به روزرسانی شود.

حضور دلالان یکی دیگر از مشکلات فرش دستباف است چرا که قیمت فرش را دلالان تعیین می کنند و در این راستا حمایت دولت از بافندگان فرش در قالب خرید تضمینی فرش تولید شده، پرداخت تسهیلات به بافندگان فرش و تامین مواد اولیه مرغوب می تواند گام مهمی برای ایجاد انگیزه و رغبت فرش بافی در استان شود.

همچنین در خراسان جنوبی دار و ابزار قالیبافی همان دار و ابزار قدیمی است و برای راحتی کار بافندگان پیشرفت تجهیزات و تکنولوژی هنوز در این عرصه وارد نشده که توجه به این موضوع مشکلات تولیدکنندگان فرش را کاهش خواهد داد.

موضوع بیمه قالیبافان و حمایت های تامین اجتماعی از تولید و عوامل و فعالان آن نیز دردی مزمن است که همچنان در تنگنای تامین اعتبار و مسائل مالی گرفتار است.

بیش از ۴۵ هزار بافنده تمام وقت، نیمه وقت و پاره وقت در استان خراسان جنوبی فعالیت دارند که فقط چهار هزار و ۳۰۰ نفر زیر پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند.

هرچند به دلیل برخی عوامل داخلی و خارجی، رکود بر بازار فرش دستباف استان سایه انداخته اما امید می رود با اتخاذ تدابیر حمایت گونه، گره های پیچیده این صنعت مهم گشوده شود.