برک بافی هنر مردم خراسان
برک بافی هنر مردم خراسان
هنر برک بافی , بَرَک نوعی پارچهٔ نرم و چسبان و ضخیم است که در خراسان از پشم شتر یا کرک بز با دست می‌بافند و از آن جامهٔ زمستانی می‌دوزند.
هنر برک بافی
خانه فرش دستباف ایران – جهان فرش : هنر برک بافی , بَرَک نوعی پارچهٔ نرم و چسبان و ضخیم است که در خراسان از پشم شتر یا کرک بز با دست می‌بافند,و از آن جامهٔ زمستانی می‌دوزند.
برک از لطافت و استحکام خاصی برخوردار است و از آن عمدتاً برای تهیه و دوخت کت مردانه استفاده می‌کنند.گرمای پارچه‌های بسیار ضخیم و نرم برک، دردهای عضلانی را کاهش می‌دهدو برای دردهای مفاصل نیز التیام‌بخش است.
برک به طور معمول خودرنگ بوده و در رنگ‌ها قهوه‌ای، سیاه، سفیده، شیری و شکری و خاکستری تولید می‌شود.
در قدیم، بیشتر درویشان بودند که از برک قبا و کلاه می‌ساختند و بعدها با بهبود کیفیت آن،پادشاهان و فرمانروایان نیز قبا و جبه جنس برک به‌تن می‌کردند.
منطقهٔ تولید
روستای برک؛ نهبندان، بجستان، گناباد، فردوس، بشرویه در خراسان از نواحی اصلی تولید پارچهٔ برک هستند.
تیمور لنگ در سرگذشتی که به قلم خود نوشته‌است دربارهٔ شهر بشرویه خراسان و پاچه برک می‌نویسد:«چند روز بعد نزدیک شهر «بشرویه» رسیدم … سکنه شهر که در سر راهم ایستاده بودندتوبره‌ای داشتند و چیزی از آن بیرون می‌آوردند و آن را به دو قسمت تقسیم می‌کردند.
یکی را در جیب چپ می‌گذاشتند و دیگری را در جیب راست. بعداً فهمیدم آنها در توبره خود پشم بز نگه می‌دارندو آنها موی بز را از کرک جدا می‌کنند و تا از کرک «برک» ببافند و از موی بز جاجیم و گلیم ببافند.
برک از پارچه‌های پشمین چین هم لطیف‌تر بود و من پارچه‌ای به آن لطافت در عمرم ندیده بودم.در بازدید از یکی از کارگاه‌های نساجی خواستم به تمام کارگران آن نفری یک سکه هدیه دهم اما آنها نپذیرفتند.»
ناظم‌الاطباء می‌نویسد: برک پارچه‌ای از کرک گوسفند و بسیار نفیس و اعلا است که از آن جبه و سرداری دوزند،و برک بخرز و کرمان بر سایر اقسام آن ترجیح دارد.
هنر برک بافی در خراسان
ادوارد پولاک در سفرنامه خود نوشته‌است که «برک پارچه‌ای نرم و چسبان استکه از کرک لطیف شتر بافته می‌شود و در ایران جای فاستونی را گرفته‌است.»
تهیه
برای تهیه این پارچه، کرک بز را پس از کمان زدن و نوار کردن با چرخ می‌ریسند و آن را تبدیل به نخ می‌کندو در دستگاه تن‌بافی آن را به پارچه برک تبدیل می‌کند.
کاربرد برک بافی
پارچه درشت برک را برای مدتی در مغز گوسفند و آب ولرم می‌گذارند و با گز روی آن می‌کشند و با استخوان به آن می‌زند،موهای اضافه از آن خارج می‌شود و آن‌گاه پارچه‌ای نرم و گرم، به‌دست می‌آید.
شمشیرک
شمشیرک در قدیم نام یک نوع از پارچه برک بوده است. برک در کل پارچه‌ای است که بسیار ارزان به‌نظر می‌رسدو دو نوع از آن وجود دارد؛ به نوع اعلای آن شمشیرک می‌گویند و نوع زبرتر آن را برک می‌نامند.
برک بافی هنر مردم خراسان
منبع : پرشین وی
