رکود بازار فرش دستباف بعلت شرایط بد اقتصادی خریداران داخلی
رکود بازار فرش دستباف بعلت شرایط بد اقتصادی خریداران داخلی
اگرچه دولت و نهادهای مدنی تلاش می‌کنند صنعت فرش دستباف را زنده نگه دارند و از ظرفیت‌های بالقوه این صنعت برای اشتغالزایی برای افراد کم‌بضاعت و نیز ایجاد ارزش‌افزوده با هدف تقویت اقتصاد ایران بهره ببرند، با این حال، برخی از شهروندان توان خرید فرش دستباف را ندارند.
خانه فرش دستباف ایران – جهان فرش : فرش دستباف به‌واسطه اینکه یکی از هنرهای‌دستی است، نرخ بالایی را به خود اختصاص داده است. مردم در شرایط بد اقتصادی ترجیح می‌دهند با پیروی از مد، کمتر از فرش استفاده کنند و اگر هم قرار شد فرشی بخرند، ترجیح می‌دهند از فرش ماشینی استفاده کنند.
صنعت فرش دستباف، هنر- صنعتی از شاخه‌های صنایع‌دستی است که علاوه بر هنری سنتی و جهانی، با ایجاد ارزش‌افزوده و اشتغال، نقش بسیار مهمی در اقتصاد ایران دارد. به‌طوری که سال گذشته دولت ایجاد ۲۰ هزار شغل در حوزه فرش دستباف را برای ایران در نظر گرفت که در فرصتی مفصل باید به نتیجه این هدف‌گذاری پرداخت. با این حال آنچه بیشتر از ایجاد شغل در حوزه فرش اهمیت دارد این است که بازار داخلی تا چه میزان نیازمند این صنعت است و آیا این صنعت نیز دچار رکود شد ه است؟
به گزارش خبرنگار «گسترش‌تجارت»، توان خرید مردم در چند سال گذشته به شدت کاهش یافته است. از این رو، درصد قابل‌توجهی از جامعه ترجیح می‌دهند فرش ماشینی که نرخ ارزان‌تری نسبت به فرش دستباف دارد را خریداری کنند. علاوه بر این، مد جدید که کمتر بودن فرش در خانه را ترویج می‌کند از بازار فرش کاسته است. حال اینکه خبرها حاکی از آن است که فروشندگان فرش نیز نم‌نمک به شغل‌هایی دیگر روی می‌آورند.
رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران با تایید این خبر اظهار کرد: درحال‌حاضر فروش دستباف در بازار داخلی بسیار راکد است. علت اصلی آن مشکلاتی است که به‌دنبال نوسان‌های نرخ ارزی پیش آمد و صادرات را با رکود روبه‌رو کرد.
سیدمجتبی عراقچی در گفت‌وگو با خبرنگار «گسترش‌تجارت» ادامه داد: با کاهش نرخ ارز و روشن نبودن اینکه صادرکننده، ارز را باید به چه نهادی تحویل دهد، دچار بلاتکلیفی در صادرات فرش دستباف شده‌ایم. این در حالی است که فروش داخلی فرش وابستگی شدیدی به صادرات دارد چراکه حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد فرش‌های دستباف در نهایت صادر می‌شوند. فرش‌هایی هم که در داخل به فروش می‌رسند، بعد از کهنه شدن باز هم باید صادر شوند؛ بنابراین رکود صادرات، رکود فروش در بازار داخلی را در برداشته است.
وی افزود: تعداد فروشندگان فرش دستباف نیز به شدت در حال کاهش است چراکه مالیات‌هایی که برای فروشندگان فرش دستباف تعیین شده بسیار سنگین است. این در حالی است که تولیدکنندگان و صادرکنندگان از مالیات معاف هستند. فروشندگان فرش در مرحله خرید این محصول از تولیدکننده یا فروش به مصرف‌کننده باید مالیاتی سنگین بپردازند. در اینجا ذکر این نکته ضروری است که تا فروشنده سر پا نباشد، تولیدکننده نیز سرپا نخواهد ایستاد. امروز بیشتر فروشندگان فرش مغازه‌های خود را می‌فروشند و پول‌شان را به‌کار دیگری می‌برند.
عراقچی گفت: دولت اگر فروشندگان فرش را نیز از مالیات معاف کند، سرمایه‌های زیادی رو به این کالا سرازیر خواهد شد. امروز حدود ۲میلیون بافنده فرش در کشور داریم. علاوه بر این، بین پشم‌چینی تا صادرات فرش ۳۵ شغل وجود دارد به عبارتی پیش از رکود، حدود ۱۰ میلیون نفر شامل شاغلان به کارهای جانبی فرش و خانواده‌های‌شان از این صنعت ارتزاق می‌کردند که حالا این آمار رو به کاهش است.
وی ادامه داد: امروز نهادهای گوناگونی از جمله کمیته امداد تلاش می‌کنند تعداد بافندگان فرش را افزایش دهند. با این حال به دلیل وجود رکود در این بازار، بسیاری از این فرش‌ها روی دست تولیدکننده یا کسی که از آنها خریده، مانده است. آستان قدس رضوی نیز از جمله مراکزی است که فرش‌های کهنه زیادی دارد که نمی‌تواند آنها را صادر کند و به این ترتیب افزایش شاغلان به حوزه فرش بدون نیازسنجی انجام شده است.
ایجاد اشتغال درحوزه فرش دستباف
محمدعلی زرینه‌کفش، نایب‌رئیس اول اتحادیه کشوری فرش دستباف ایران نیز در گفت‌وگویی کوتاه با خبرنگار «گسترش‌تجارت» اظهار کرد: بافندگی فرش را می‌توان با مبلغی بسیار کم و حتی در یک مکان ۱۲متری آغاز کرد. ازاین‌رو ایجاد شغل در حوزه فرش دستباف چندان سخت نیست. باوجوداین به نظر می‌رسد ۲۰هزار شغلی که قرار بود در سال ۹۶ در حوزه فرش دستباف ایجاد شود، چندان موفقیت‌آمیز نبوده است.
وی افزود: در ایجاد شغل برای قالیبافان بهتر است سرمایه‌گذاری در کارگاه‌ها بیشتر از بافندگان خانگی باشد چراکه مدیر کارگاه به‌مرورزمان فکر و اندیشه پرورش‌یافته‌تری پیدا می‌کند. او با فرش‌های مورد تقاضای بازار آشنایی بیشتری پیدا کرده و طرح و نقشی را تولید می‌کند که در بازار داخلی و خارجی مورد استقبال قرار گیرد.
بااین‌حال نمی‌توان نسبت به اهمیت بافندگی خانگی نیز بی‌توجه بود. زرینه‌کفش تصریح کرد: بافندگان خانگی می‌توانند در کنار خانواده خود کار کنند که این امر آسیب‌های اجتماعی را کاهش می‌دهد. بافندگی اثر مثبتی بر آرامش فکری بافندگان دارد و به این دلایل، خانواده‌های بی‌سرپرست و بد سرپرست استقبال خوبی از این شغل می‌کنند. با این‌حال مشکلاتی که در بازار وجود دارد منجر به کاهش تعداد فروشندگان فرش دستباف نیز شده است که این موضوع با تلاش برای اشتغالزایی در حوزه فرش‌بافی منافات دارد.
بازار کار هنوز وجود دارد
اگرچه عراقچی و زرینه‌کفش به‌عنوان نمایندگان دو تشکل مشکلات زیادی را برای این صنف بر می‌شمارند اما رضا عرب، بافنده برتر فرش از روبه‌راه بودن شرایط بافندگان خبر می‌دهد. وی به خبرنگار «گسترش‌تجارت» گفت: درحال‌حاضر بافندگان مشکل خاصی ندارند و کسی که بخواهد کار کند، کار برای آن وجود دارد. منتها تولیدکننده باید بداند چه فرشی تولید کند که در بازار خواهان داشته باشد.
سخن پایانی
ایران کشوری است که دارای ظرفیت‌هایی در حوزه مواد اولیه و نیز هنر خدادادی و اکتسابی در حوزه فرش دستباف است. مدیریت درست حوزه فرش علاوه بر ایجاد مزیت‌های اقتصادی و صنعتی و ارزآوری که در سطح کلان و ملی، ظرفیت و قابلیت افزایش هنر و ایجاد اشتغال در قالب بنگاه‌های کوچک، متوسط و بزرگ را با سرمایه اولیه ناچیز دارد.
این مهم هم‌راستا با شعار سال، حمایت از تولید داخلی است که انتظار می‌رود به جای تصمیم‌های شتاب‌زده در افزایش شاغلان به این صنعت، راهکارهایی برای خروج بازار فرش از رکود اندیشیده شود تا به این ترتیب، افراد کم‌بضاعتی که با هزار امید و آرزو آموزش‌های بلندمدت فرش بافی را طی می‌کنند، به‌راستی به درآمدی ثابت و مطمئن دست یابند.
رکود بازار فرش دستباف بعلت شرایط بد اقتصادی خریداران داخلی
منبع : تجارت
