کاهش۸۰ درصدی تولید فرش در قم
کاهش۸۰ درصدی تولید فرش در قم
پیشکسوتان فرش دستباف از کاهش۸۰ درصدی تولید فرش در قم خبر دادند: بهترین تولید و بیشترین اشتغال را فرش دارد اما گوش شنوا نیست.
خانه فرش دستباف ایران – جهان فرش : به تیمچه فرش قم می روی اما دیگر جوابت را نمی دهد، آقا سید کمال را می گویم باسابقه ترین کاسب این تیمچه؛ همان که فرش های کهنه جلوی مغازه اش روی هم تا شده و غباری از خاک روی آن را پوشانده است.
از بس پاسخ خبرنگاران را داده و توجهی به بازار فرش ندیده، سلامت را با اکراه پاسخ می دهد اما سوالت را پاسخ نمی دهد و با خانم خریدار نخ با عجله به انبار در حیاط پشت تیمچه می رود.
به دنبالش آهسته سه پله را پایین می روی و وقتی از وضعیت بازار می پرسی باز هم با ناراحتی می گوید وقت برای مصاحبه ندارم و خانم خریدار که می گوید سال هاست به بافندگی مشغول است به جای وی پاسخ می دهد مگر نمی بینی که مردم دستشان را گذاشتند تو جیب و بیکار راه می روند؟ این وضعیت بازار است.
هیچ شگردی برای پاسخگویی وی جواب نمی دهد در حجره اش می روم و از وضعیت بد بازار برای خودم می گویم وی رو به صحن تیمچه می گوید نگاه کن این بازار است مشتری نیست شاید دو هفته یک فرش بفروشیم ۱۰ سال است خریدار ندارد گفتن ها هم فایده ای ندارد و دستی از روی حسرت بر فرش ها می کشد و آرام می گوید همه مانده اند.
در سه ساعتی که در این تیمچه هستی تنها یک خانواده را می بینی که برای خرید فرش آمده اند.
به حجره ناصر محمدی کسبه با سابقه ۱۷ ساله این تیمچه می روی وی می گوید از سال ۸۷ بازار خراب شد و چند سالی است که با رکود دست و پنجه نرم می کنیم، ادامه گفت وگو با وی را می خوانید:
· وضعیت تولید و فروش ابریشم به عنوان بهترین فرش جهان، به چه شکل است؟
فرش بخصوص ابریشم بازار کسادی دارد به نحوی که ظرف پنج سال اخیر تولید ۸۰ درصد کاهش داشته است.
· افزایش دلار تاثیری در بهبود وضعیت نداشت؟
در پنج سال اخیر با افزایش قیمت ارز و مواد وارداتی وضعیت بدتر شده زیرا ابریشم از چین و پشم از استرالیا و نیوزیلند وارد می شود.
· چرا بازار فرش به این وضعیت دچار شد؟
دلایل متعددی دارد؛ از حدود ۲۰ سال پیش که پیمان ارزی روی صادرات گذاشتند، کمر صادرات شکست سپس به تدریج پیمان ارزی را کم کردند و برداشتند اما دیگر آن بازار قدیم نشد بیشترین صادرات فرش برای سال های ۷۴ و ۷۵ بود.
گردشگران خارجی چه میزان خرید می کنند؟
آنان پول نقد همراه نمی آورند و با ویزا کارت، مستر کارت و امرکن اسپرس می آیند اما ما کارت های بانکی که بتواند این ها را بخواند نداریم و آنان نمی توانند خرید کنند اگر دولت بتواند این مشکل را حل کند فروش بیشتر می شود.
· اقدامی انجام شده که طرح های به روز بافته شود؟
در کارگاه ها نقشه های به روز و سفارشی می بافند که خیلی بهتر هست زیرا به دلیل منحصر به فرد بودن، ۴۰ درصد گران تر و طبق سلیقه خریدار است و با اتمام قالی بلافاصله به فروش می رسد.
کسانی که سفارشی کار می کنند طرح را به همه عرضه نمی کنند آنان که به بازار جدیدی دست پیدا می کنند نیز به دیگران نمی گویند زیرا گمان می کنند نان شان بریده می شود و به منافع بلندمدت توجه نمی کنند.
برای فروش بهتر و شناساندن فرش قم سایت جامعی وجود دارد؟
من ندیدیم؛ هر شخصی جداگانه تبلیغ می کند.
· کمک دولتی برای بهبود وضعیت خود داشته اید؟
از هیچ کمک دولتی مطلع نشدم؛ سال ۸۱ جایزه صادراتی گذاشتند اما آقای احمدی نژاد وعده جایزه بیشتر را داد که نتوانست آن را عملی کند و برای سال ۸۸ و ۸۹ بدهکار مردم است و از ابتدای سال ۹۰ جایزه صادرات منتفی شد.
سال ۹۵ مصوب کردند جایزه صادراتی بدهند، حمایت هایی برای شرکت در نمایشگاه های خارج از کشور و پرداخت شش درصد وام صادراتی داشته باشند اما عملی نشد.
· پیشنهادهای شما برای احیا و رونق فرش قم چیست؟
نخست بانک ها برای جوایز، فرش دستباف را از تولید کننده های دولتی(شرکت فرش، جهاد کشاورزی و کمیته امداد) خریداری کنند.
دوم دولت به تولیدکننده ها و خریداران تسهیلات با سود کم یا یارانه به فرش بدهد.
سوم اینکه در رسانه ملی و بازارهای جهانی بخصوص هنگام نمایشگاه فرش تهران تبلیغ دولتی انجام شود.
· به نظر شما با شرایط کنونی فروشنده فرش دستباف یا ماشینی بیشتر سود می کند؟
با اینکه فرش ماشینی کیفیت خوبی ندارد و مواد آن اکلریک از نفت است و مانند گذشته از پشم نیست و ضررهای زیادی دارد اما به دلیل ارزانی و تبلیغ زیاد در رسانه ملی خریداری می شود.
کارخانه های فرش ماشینی بهترین طرح های فرش دستباف را با اندکی تغییر کپی می کنند که در صورت ثبت نقشه، برایشان مشکل ساز نشود.
فرش ماشینی به لحاظ تعداد بالای فروش، برای فروشنده به صرفه تر است.
به حجره آقای کاشانی که۶۰ سال فروشندگی قالی را در کارنامه عمر خود دارد می روی وی می گوید بازار فرش هر دهه بدتر شده و ۱۰ سال است که عقب گرد داریم بیش از ۸۰ درصد بافنده ها کم شده اند ما در خانه های مردم ۱۲۰ دار قالی داشتیم الان هیچی نداریم بقیه هم کم کردند زیرا مشتری نیست آن تجاری که تا چند سال پیش دور می زدند و قالی می خریدند و خارجیانی که می آمدند دیگر نیستند.
احمد ثابت دیگر حجره دار این تیمچه می گوید به فرش به عنوان کالای تزئینی نگاه می شود وطرح های ما هم برای صادرات به روز و طبق نیاز مشتری نیست و با ورود چند کشور به این کار بازار خراب شد.
فرش های کرک قم، کاشان و مشهد بیشتر مصرف داخلی دارد اما تنها ۱۰ درصد فرش ابریشم در بازار داخل به فروش می رسد و صادرات باید رونق بگیرد.
· چند درصد بافنده ها بیکار شده اند؟
بیش از ۶۰ درصد؛ هر روز بافنده هایی می آیند ومی گویند ما بیکاریم و دنبال کسی می گردند که دارقالی برپا کند اما به هیچ عنوان بافنده جدید نمی گیرند قدیمی ها را هم گلچین می کنند.
گاهی یک بافنده در سه سال دو قالی نفروخته ومجبور به رها کردن است صاحبان کارگاه ها نیز از ترس بیمه، اداره کار و این مسائل از این کار می گذرند.
به صورت میانگین هفته ای یک فرش به فروش می رسد جالب است که کرک از کیلویی ۴۰ به ۵۵ هزار تومان رسیده در صورتی که خود فرش را نمی خرند.
راهکار شما برای رونق دوباره بازار فرش چیست؟
اگر کارگاه بزرگ بافندگی فرش در قم راه اندازی، دولت پشتیبانی و بیمه ها همکاری کنند به رونق بازار و اشتغال زایی کمک می شود.
آگاه کردن مردم فرهنگ سازی و تبلیغات می خواهد؛ آنان که متوجه اثربخشی فرش دستباف شدند و به عوارض فرش ماشینی پی برده اند خریدار فرش دستباف شدند.
عبدالله نوروزی کسبه ای که ۲۷ سال است این شغل را از پدر به ارث برده نیز می گوید بازار فرش بیشتر بر صادرات استوار است اما حالا که صادرات کم و تبلیغ خوبی در دنیا نداریم ده ها شغل مرتبط با آن فلج شده است.
رونق فرش ایران به دلیل تبلیغات جهانی آن بود که مردم دنیا را طالب این فرش کرده بود اما امروز آن مردم پیر شدند یا فوت کردند و نسل ۲۰ سال اخیر شاهد هیچ تبلیغی از فرش ایران نبوده که به آن گرایش پیدا کند.
چرا تبلیغ ندارید؟
اشخاص توان تبلیغات جهانی را ندارند و مشکل اصلی تبلیغات ضعیف ایران و نبود بازاریاب تربیت شده در سطح دنیا است.
تلویزیون ایران در دو ساعت، حداقل هشت بار تبلیغ لوازم خانگی خارجی را حتی به صورت غیرمستقیم در برنامه ها و سریال ها دارد لذا بسیاری با وضعیت اقتصادی پایین با گرفتن وام، این کالاها را خریداری کردند.
· راهکار شما برای رونق بازار چیست؟
نخست اگر برای فرش دستباف به عنوان کالای اصیل ایرانی در مملکت خودمان تبلیغ می شد در بیشتر خانه ها حداقل یک زرع ونیم قالی بود و شاید نیاز آنچنانی هم به صادرات نبود.
دوم اینکه فرهنگ خرید کالای ایرانی نیست و ثروتمندان هم به سمت خرید فرش ماشینی رفته اند که باید در این زمینه کار شود.
سوم اینکه کسی از صنف فرش باید بر مسند بنشیند که تخصصی و با مدیریت درست و قوی عمل کند.
از چه سالی وضعیت فرش بدتر شده است؟
تا ۱۵سال پیش چند روز یک بار تجاری می آمدند و ۱۰۰ تا ۳۰۰ تیکه قالی خریداری می کردند اما در ۱۰ سال اخیر حتی نشنیدم تاجری یکجا ۱۰۰ تیکه فرش برای صادرات خریداری کند.
· رکود چقدر گریبان تولید را گرفته است؟
من تا دوسال پیش ۶۰ بافنده داشتم هم اکنون هشت تا دارم زیرا دو ونیم میلیون دستمزد بافنده برای یک مترمربع فرش ابریشم و دو میلیون مواد مصرفی و رفت وآمد و سایر موارد هست و پس از یک تا دوسال همین قیمت خریداری می شود.
· اینگونه باشد که بساط فرش زود جمع می شود؟
شکی در این نیست؛ سرمایه ما در این کار پخش شده و دارقالی در خانه های مردم داریم و قالی در مغازه ها مانده و یکجا نمی شود فروخت و سراغ شغل دیگر رفت.
· شما به صورت میانگین هفته ای یک فرش می فروشید؟
شاید این اتفاق هم نیفتد؛ ۱۵ سال پیش وضعیت مالی فرش فروشان خیلی خوب بود اما حالا شاید ۷۰ درصد آنان ماهی دو ونیم میلیون تومان درآمد دارند آن هم اینجا که مرکز فرش قم است؛ به این دلیل ۸۵ درصد تولید کننده ها و فروشنده ها این کار را رها کرده اند.
· بافت یک متر فرش ابریشم چه مدت زمان به طول می انجامد؟
با روزی پنج ساعت کار، هشت ماه طول می کشد که شورای مزد حدود دو میلیون و۴۰۰ هزار تومان یعنی ماهی ۳۰۰ هزار تومان برای این کار تعیین کرده است.
مهدی رشتی زاده از بزرگان فرش شهر قم نیز گفت بازار فرش افتضاح است؛ از روز تهیه جنس قالی تا مرحله فروش، مشقت های بسیاری تحمل می شود اما در مقابل حتی مایه فرش را هم نمی خواهند برگردانند که این باعث شده همه کارگرها بیکار و استادکارها گرفتار یا منصرف شوند.
· بافنده ها نسبت به پنج سال پیش چقدر کاهش داشته اند؟
۳۱ سال است که در این کار هستم؛ وضعیت فرش از سال ۹۱ سیر نزولی داشته و بیش از ۷۵ درصد بافنده ها کمتر شده اند.
· راهکار چیست؟
مساله اصلی نبود تبلیغات است زیرا تولید کننده ها برند خوب دارند و قالی بافی در سطح اعلا شده اما باز هم وضع خوب نیست.
دوم تا زمانی که با کشورهای دیگر رابطه مسالمت آمیز نداریم وضع همین است.
علیرضا فاتح نیز که حجره ای در طبقه فوقانی تیمچه دارد می گوید که ۳۰ سال است در کار فرش هستم؛ زمانی که قالی صادر می شد هر بار ۲۰ تا ۱۰۰قالی می فروختیم اما حالا ماهی دو فرش فروخته می شود و تولید در قم به ۱۰- ۱۵ درصد رسیده بسیاری این کار را رها کردند وعده کمی هم به دلیل اینکه بیمه شان قطع نشود قالی می بافند، ما هم دست و پا می زنیم.
وضعیت صادرات چگونه است؟
بخش عمده قالی ابریشم بخصوص قالی های بزرگ، به کشورهای عربی صادر می شد اما با به آتش کشیدن سفارت عربستان به عنوان پدر معنوی کشورهای عربی در تهران، بخش عمده صادرات ما به این کشورها متوقف شد.
· در خصوص بافت کارگاهی چه نظری دارید؟
در کشور چین به صورت کارگاهی و با مدیریت می بافند و برای هر جنسی در دنیا بازاریاب دارند اما در ایران طبق سلیقه و فکر خود عمل می کنند.
۱۵ سال پیش بازار خوب بود تا دیر نشده باید مسئولان در سطح کلان این شغل را سازماندهی کنند تا بافت کارگاهی و سیستمی بر اساس نیاز بازار انجام شود.
سید جواد مختارزاده آل رسول از بزرگان عرصه فرش دستباف در بازار تهران نیز در این زمینه می گوید بهترین تولید و بیشترین اشتغال را فرش دارد اما گوش شنوا نیست.
· وضعیت بازار فرش چگونه است؟
صادرات وضعیت بدی دارد و هند، پاکستان و چین با اینکه طرح های ما را کپی می کنند به دلیل تبلیغ از ایران پیش افتادند.
وظیفه رایزن های اقتصادی تبلیغ تولیدات و بازاریابی در کشورهای مختلف است اما شاید ۱۵۰ رایزن در دنیا داریم که ۱۰ نفرشان از فرش اطلاع ندارند چه رسد به اینکه تبلیغ کنند.
۴۰ سال پیش که من در آلمان بودم فرش هند را کسی نمی شناخت اما با هدف در میزگرد آلمان شرکت می کردند متاسفانه ایران چنین کسانی را نداشت و ندارد.
فرش ایران در صدا وسیمای داخلی هیچ تبلیغی ندارد؛ باید به روستاها بروند و نشان دهند کودکان خردسال با نوک انگشتشان قالی می بافند و سود آنچنانی نمی برند و اینگونه مردم را ترغیب به خرید کنند.
این وظیفه صدا وسیما است که اگر پیرو انقلاب و مدعی حمایت از رهبر است تولید ملی را تشویق کند.
· چرا شرکت فرش را فروختند؟
شرکت فرش پس از فرش عمو اوغلی، خلیلی و صابر همه جا معروف و با انبار و تشکیلات وچندین دهنه فروشگاه، عظمت و آبرویی برای فرش ایران در خیابان فردوسی تهران بود و ۷۰ سال پیش با چه زحمتی تاسیس و برند شناخته شده جهانی شد را فروختند در حالی که کشورهای دنیا برند معروف را نمی فروشند.
· شما چند سال است که صادر کننده هستید؟
کارت بازرگانی من سال ۱۳۳۸ صادر شده و من ۶۰ سال است که صادر کننده هستم؛ در این مدت هر زمان تهدید به تحریم نفت می کردند می گفتیم فرش را به عنوان جایگزین داریم اما دولت نهم و دهم عمدی یا از روی ندانستن صدمه سنگینی به فرش وارد کرد؛ این صدمه با تبلیغ زیاد جبران می شود.
من در جلسه ای که آقای رحیمی معاون رئیس جمهور گفت ما حاضریم پنج درصد سوبسید برای فرش بدهیم بودم اما عملی که نشد بلکه سه درصد قبل هم از بین رفت.
· در این ۶۰ سال کدام دوره بهتر بود؟
پیش از انقلاب حالت عادی داشت درسال های ۸۲ تا ۸۴ صادرات فرش یک میلیارد و۸۴۰ میلیون دلار بود اما سال ۹۵به ۳۵۹ میلیون دلار رسید؛ باید کاری شود که خارجی ها به فرش ایران که تاکنون هیچ کشوری نتوانسته با آن رقابت کند روی آورند.
۵۲ سال پیش آلمان پایگاهی برای فرش با ۱۵۰ انبار فرش بود الان ۲۰ تا هم نیست.
بازار عباس آباد تهران همه فرش فروش بودند حالا یک فرش فروشی در آن نیست در قم هم بسیاری از کارگاه ها تعطیل شده است.
همه فعالان عرصه فرش سال ها زحمت کشیدیم اما بسیاری از تولیدی ها تعطیل شده و پس از ۶۰ سال تلاش دیروز جوانان پاساژ پیشنهاد دادند فرش ها را جمع کنید فوتبال بازی کنیم.
کاهش۸۰ درصدی تولید فرش در قم
منبع : ۱۹ دی
